کلید اتوماتیک (خودکار) به کلیدی که دارای رله هستند و هرکدام به منظور کاربرد خاصی استفاده می‌شوند، میگویند. انواع کلید اتوماتیک برحسب طراحی و کاربرد به دو مدل کلید فشار ضعیف و کلید فشارقوی یا همان متوسط (دژنکتور) تقسیم‌بندی می‌شوند. کلیدهای فشار ضعیف در برق فشار ضعیف و جریان‌های کم و پایین به‌قصد قطع و وصل مدار زیر بار به‌کاربرده می‌شوند. کلیدهای قدرت یا همان (دژنکتورها) برای قطع و وصل مدار ولتاژهای بالا و کنترل کردن آن کاربرد دارند. در ادامه مطلب به بررسی جداگانه هریک می‌پردازیم.
مشاهده محصولات👈🏻 کلید حرارتی اشنایدر
کلید اتوماتیک فشار ضعیف
همان‌گونه که در مطالب قبلی توضیح دادیم، کلید فشار ضعیف در تابلوهای صنعتی و جهت قطع و وصل مدار با جریان‌های پایین کاربرد دارد. کلیدهای فشار ضعیف به انواع زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- کلیدهای اتوماتیک کمپکت
- کلیدهای اتوماتیک هوایی
- کلیدهای مینیاتوری
- کلیدهای محافظ موتور
- کلیدهای محافظ جان
خاصیت محدودکنندگی جریان ویژگی منحصر به فرد کلیدهای فشار ضعیف است که هرچه قدر بیشتر شود بر قیمت این کالا افزوده می‌شود. این خاصیت به مدت زمان قطعی کلید وابسته است. کلید فشار ضعیف دو مشخصه فنی به اسم‌های Icu و نیز Ics داشته که آگاهی از آنان در انتخاب نمودن کلید اهمیت بسزایی خواهد داشت.
🔶Ics: جریان اتصال کوتاهی که کلید به‌دفعات بدون هیچ آسیبی قادر به قطع آن بوده و همین‌طور نیاز به تعمیرات هم نخواهد داشت. به‌طورکلی Icu≥Ics بوده و بیشتر به شکل درصدی از Ics بیان می‌شود.
🔶Icu : آی سی بو جریان اتصال کوتاهی بوده که کلید فقط یک دفعه بدون اینکه آسیبی ببیند می‌تواند آن را قطع کند و برای استفاده در دفعات بعدی احتیاج به تعمیر یا سرویس و یا حتی تعویض دارد.
🟢بحث اتصال کوتاه در استاندارد IEC60974-2 دارای دو ویژگی و شناسه زیر است:
1: کلید بدون رده اتصال کوتاه می‌باشد و به ازا اتصال کوتاه بایستی بررسی گردد.
2: کلید مدت‌زمان کوتاهی جهت تحمل نمودن جریان اتصال کوتاه داشته و این موضوع به محدودکننده‌ی جریان وسیله وابسته است.
که در نوع دوم محافظت و سلامت تجهیزات خیلی بهتر از نوع اول است.
فروشگاه دیجی اشنایدر ارائه دهنده انواع محصولات اشنایدر الکتریک از جمله کلید اتوماتیک اشنایدر، فیوز مینیاتوری اشنایدر و اینورتر اشنایدر می‌باشد.
انواع کلید اتوماتیک
کلیدهای کمپکت
کمپکت از اقسام کلیدهای الکترومکانیکی فشار ضعیف بوده که وظیفه و مسئولیت قطع و وصل نمودن مدار الکتریکی را دارا است. کلیدهای اتوماتیک قدرت قطع و وصل نمودن جریان اسمی و نیز جریان اتصال کوتاه و اضافه‌بار را دارا هستند. کلیدهای اتوماتیک کمپکت دربارهای اضافی که از قبل تعیین‌شده را بدون آسیب دیدن به کلید، مدار را قطع می‌کند. بدین‌جهت کلید قطع مدار کالایی ترکیبی است که از یک کلید قطع و یک وسیله محافظت جریان اضافی به وجود آمده است. نتیجه آن شبیه ترکیب کلید معمولی با فیوز هست. این‌چنین کلیدهای اتوماتیک قادر به حفاظت اتصال به زمین، حفاظت موتوری و حفاظت ژنراتوری را با کمک از رله‌های میکرولوجیک تعبیه شده داخل کلید تأمین بکنند. ( Iu ) نشان‌دهنده جریان نامی کلید، که در کلید اشنایدر ( از 16 آمپر تا 1600 آمپر ) است طراحی می‌شود. اندازه و مقدار و قالب این کلیدهای اتوماتیک کمپکت با زیادشدن جریان نامی، بزرگ می‌شوند.
کلیدهای هوایی
کلید هوایی یکی از مدل‌های کلید اتوماتیک با فشار ضعیف هست که در آمپرهای بالا بکاربرده می‌شود. کلیدهای هوایی از ۶۳۰ تا ۶۳۰۰ آمپر تولید شده که از مدارها در مقابل انواع اتصال کوتاه، اتصال به زمین و نیز اضافه‌بار مراقبت به عمل می‌آورد. این مدل کلیدها در دو نوع NT و NW تولید می‌شوند. کارایی و استفاده این نوع کلیدها در ورودی تابلوها هست که غالباً جریان بالایی دارند و به خاطر(دلیل) داشتن سیستم اطفای جرقه، همراه هوای آزاد به این کلیدها، کلید اتوماتیک هوایی میگویند. عمر مفید کلید هوایی به‌طور متوسط دو برابر کلیدهای اتوماتیک یا کمپکت است.
کلیدهای مینیاتوری
کلید مینیاتوری از مدل‌های کلیدهای فشار ضعیف است که اغلب برای محافظت از مدارات کنترل و فرمان تجهیزات و تأسیسات برقی جریان‌های پایین و در تابلوهای روشنایی و تابلوهای توزیع با توان کم‌کاربرد دارند. این کلیدها دو قسمت مغناطیسی و نیز حرارتی را شامل خواهند شد. کلید های مینیاتوری انواع متفاوتی دارند که نوع B و C جزو پرکاربردترین‌اند و به مدل‌های موتوری و روشنایی معروف هستند.
(نوع B) در مصارف روشنایی تند کار بوده و (نوع C ) کند کار است. فیوز باید با دقت به جریان عبوری و مدل مصرف‌کننده انتخاب شود. حداکثر جریانی که با کلید مینیاتوری می‌توان از آن استفاده کرد (63 آمپر) است و معمولاً جریان قطع اتصال کوتاه، این نوع کلیدها (از 6کیلو آمپر تا 10کیلو) است.
کلیدهای اتوماتیک با فشار متوسط : دژنکتور
دژنکتورکلیدی بوده که در کنار قطع و وصل نمودن خط، وظیفه محفاظت شبکه را نیز عهده‌دار بوده و در موقعیت اتصال کوتاه گشتن شبکه با استفاده از عملکرد رله‌ها قسمت مشکل‌دار را جدا می‌نماید. دژنکتور به طریقی معماری گشته که به‌شکل اتوماتیک به‌وسیله‌ی رله و یا به‌شکل دستی از اتاق فرمان و هم‌چنین از محل، در موقعیت زیر ولتاژ و زیر بار و نیز در زمان اتصال کوتاه که جریان مدار امکان دارد تا مقدار 10 برابر جریان اسمی در دژنکتور باشد، می‌توانند بدون آسیبی، مدار را جدا و قطع کنند.
دژنکتورهای روغنی
کلمه‌ای مخفف شده به معنای مدارشکن پرشده با روغن است. این نوع کلید از یک تانک فولادی مملو از روغن تشکیل‌شده و به کمک‌فنری قوی، عمل قطع و وصل شدن را انجام می‌دهد. این نوع دژنکتور امروزه کمتر به‌کاربرده می‌شود و با مدل‌هایی مثل خلأ و یا گاز جایگزین می‌شود. کارکرد دژنکتور روغنی، شبیه دژنکتور آبی هست و بیشتر روغن، مسئولیت عایقی را داشته و در آن مکانیزم خاصی جهت خاموشی جرقه به کار نرفته است چون فاصله کنتکت ها زیاد است و اگر جرقه‌ای ایجاد شود خودبه‌خود خاموش می‌شود. عملکرد این کلید به صورتی بوده که در هنگام قطع کلید و نیز جدا شدن کنتاکت‌ها، جرقه‌ای شدید رخ‌داده که سبب تبخیر روغن در اطراف آن جرقه می‌گردد.
فشار گازهای به وجود آمده، موجب به گردش درآمدن روغن خنک در کناره‌های قوس و در آخر حذف آن می‌شود. محیط خالی‌ای که در بالای روغن ذخیره کرده‌اند، موجب جلوگیری از انفجار به علت انبساط حجم روغن و به خاطر تبخیر شدن در، لحظات بروز جرقه و قطع اتصال کوتاه می‌شود.
🔶دژنکتورهای گازی (SF6 )
جمله GCB مخفف شده کلمه‌ای به معنای مدار شکن پرشده با گاز است که طبق معمول گاز استفاده‌شده در این مدل قطع کننده گاز (هگزا فلوراید گوگرد) است. به خاطر نداشتن مشکلاتی نسبت به نبود فضا در کلیدهای روغنی، صدای کم برای کلیدهای هوایی و قطع سریع جرقه در آن‌ها، غالباً دژنکتور های گازی در صنعت و نیز پست‌های اول شهر و مکان‌های مسکونی کاربرد زیادی دارد. به خاطر داشتن ویژگی‌هایی ازجمله غیررسمی بودن این گاز، بدون بو و مزه، پایداری و مقاومت بالا و بازیافت قدرت عایقی بعد از به وجود آمدن جرقه در مدت‌زمان 3میکروثانیه از آن استفاده‌های زیادی می‌شود. این کلید گازی، کلیدی نام‌آشنا در پست‌هایی با ولتاژ 63 کیلوولت به بالا بوده که مطابق استانداردهای وزارت نیرو است.
🔶دژنکتورهای خلاء
کلمه VCB مخفف شده کلمه‌ای بامعنای قطع کننده خلاء، است. این نوع دژنکتور کنتاکت های آن در محیطی خلاء یعنی خالی از آب-هوا-روغن-گاز قرار دارند و با طراحی دقیق فشار موجود داخل آن در اثر عوامل خارجی افزایش نداشته باشد. این کلیدهای به‌طور کامل آب‌بندی‌شده‌اند و هیچ صدایی از خود تولید نکرده و اصطلاحاً به آن ساکت میگویند(حتی از نمونه‌های گازی کمتر) و به‌اصطلاح ساکت هستند. این قطعه یکی از قطعه‌های اصلی در مدارشکن با ولتاژ بالا به‌حساب می‌آید که حتی می‌توان از آن با عنوان کلید قطع کننده بار استفاده کرد. باگذشت زمان و تولید دژنکتور های خلأ به خاطر مزایای بسیار مانند: صدای کم در سیستم انتقال برق تأسیساتی، واحدهای تولیدی برق، راه‌آهن، مترو، کارخانه‌های صنعتی و غیر صنعتی بهترین دژنکتور شناخته شد.
نتیجه پایانی
📌با 7 نوع از انواع کلید اتوماتیک و تفاوت بین آن‌ها آشنا شدید.
امیدواریم این مقاله مورد استفاده شما قرار گرفته باشد.
✏️ پیشنهادات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.